«Οὐκ ἦν αὐτοῖς τόπος ἐν τῷ καταλύματι» (Λουκ. 2,7)
ΣΗΜΕΡΑ, ἀγαπητοί μου, ἡ χριστιανοσύνη ἑορτάζει τη Γέννησι τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, γεγονός μοναδικό στην ἱστορία. Ὑπάρχουν πράγματα ἀξιόλογα, που δεν μπορεῖ κανείς να τα ἀγνοήσῃ, ὅπως λ.χ. ἡ εἴδησι ὅτι στον 20ο αἰῶνα ὁ ἄνθρωπος πάτησε στη σελήνη. Ἀλλ᾽ ὅσο θαυμαστό και ἂν φαντάζῃ αὐτό, εἶνε πολύ μικρό ἀπέναντι στο γεγονός ὅτι ὄχι πλέον ἄνθρωπος ἀλλ᾽ αὐτός ὁ Θεός, που ἐξουσιάζει τα ἄστρα και τους γαλαξίες, ἐπισκέφθηκε τη γῆ ἀπό τα ὕψη τῶν οὐρανῶν. Κατέβηκε ἐδῶ, φόρεσε ἀνθρώπινη σάρκα, περπάτησε ἀνάμεσά μας, δίδαξε, θαυματούργησε, σταυρώθηκε και ἀνελήφθη πάλι στους οὐρανούς. Γεγονός ἄνευ προηγουμένου, μοναδικό!
Ὁ ἥλιος ἄγγιξε τη γῆ, λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, και ἡ γῆ δεν κάηκε! «Μέγας εἶ, Κύριε, και θαυμαστά τα ἔργα σου…» (ἁγιασμ. Θεοφαν.). Το πιστεύεις; ἔλα στην ἐκκλησία· δνν το πιστεύεις; κάνε το ρεβεγιόν σου. Εἶνε ζήτημα πίστεως. Ἂν πιστεύῃς ὅτι πραγματικά ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος για να μᾶς σώσῃ, τότε ὁ Χριστός θα γεννηθῇ για μια ἀκόμη φορά, ὄχι πλέον στη φάτνη ἀλλά στην καρδιά σου, οἱ οὐρανοί θ᾿ ἀνοίξουν, ἡ φύσις θ᾽ ἀγάλλεται και θα χαίρῃ, οἱ ἄγγελοι θα ψάλλουν το «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ…»(Λουκ. 2,14).
Στη δημιουργία μιᾶς τέτοιας ἱερᾶς ἀτμοσφαίρας συντελεῖ πολύ ἡ ἀνυπέρβλητη ὑμνῳδία τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας. Κανένα δόγμα, καμμία θρησκεία δεν ἔχει ὕμνους σαν αὐτούς. Ἕνας δε ἀπό αὐτούς μᾶς προτρέπει· «Δεῦτε ἴδωμεν, πιστοί, ποῦ ἐγεννήθη ὁ Χριστός»(κάθ. Χριστουγ.). Ἂς γυρίσουμε λοιπόν πίσω, στις ἡμέρες τῆς Γεννήσεως· ἂς μεταφερθοῦμε ἐκεῖ.
* * *
Νοερῶς, ἀγαπητοί μου, περνοῦμε στεριές και θάλασσες και φτάνουμε στη Βηθλεέμ. Τί εἶνε ἡ Βηλθεέμ; Μία μικρή πόλις τῆς Ἰουδαίας, που ἐκεῖνες τις μέρες παρουσίαζε ἔκτακτη κίνησι. Ὁ Αὔγουστος Καῖσαρ εἶχε διατάξει ἀπογραφή σε ὅλη τη Ρωμαϊκή αὐτοκρατορία.
Ἔτσι και οἱ Ἑβραῖοι στην Παλαιστίνη, ἀναλόγως τῆς φυλῆς, πήγαιναν καθένας στον τόπο ὄχι τῆς γεννήσεως ἀλλά τῆς καταγωγῆς του, στις περιοχές τῶν δώδεκα φυλῶν. Και ἡ Παρθένος Μαρία λοιπόν με τον Ἰωσήφ ἀνεχώρησαν ἀπό τη Ναζαρέτ ὅπου ἔμεναν, βάδισαν χιλιόμετρα, μέρες και νύχτες, μῆνα ὁλόκληρο, και ἔφτασαν ἐπι τέλους στον τόπο τῆς καταγωγῆς τῶν προγόνων τους, στη Βηθλεέμ. Ἦταν χειμώνας, φυσοῦσε ἀέρας, ἔκανε κρύο. Ζήτησαν να μείνουν κάπου. Χτύπησαν πόρτες, ἀλλά κανένα σπίτι δεν ἄνοιξε. Ἔτσι ἀναγκάστηκαν, ἡ ἔγκυος κόρη με τον προστάτη της, να πᾶνε ἔξω ἀπό τον κατοικημένο χῶρο, ὅπου ὑπῆρχαν φυσικές σπηλιές που χρησίμευαν εἴτε ὡς στάβλοι και μαντριά εἴτε ὡς πρόχειρα πανδοχεῖα – χάνια. Ἐκεῖ λοιπόν γέννησε ἡ ἐπίτοκος. Γέννησε, ἀλλά δεν εἶχε κούνια· ἐνῷ σήμερα και ὁ πιο φτωχός διαθέτει μια κούνια, ὁ νεογέννητος Χριστός εἶνε ὁ μόνος που δεν εἶχε. Κούνια του ἔγινε ἡ φάτνη τῶν ἀλόγων, το παχνί ὅπου οἱ βοσκοί βάζουν τα ἄχυρα για τα ζῷα.Ἐκεῖ λοιπόν γεννήθηκε ὁ Χριστός, στη φάτνη, κάτω ἀπό τέτοιες ταπεινές συνθῆκες.
* * *
Πέρασαν ἀπό τότε δυό χιλιάδες χρόνια. Τί μεταβολή! Θα πῆτε· ὄχι πλέον σε σπήλαιο, στάβλο και φάτνη, ἀλλα σε ναούς μεγαλοπρεπεῖς, που ἔχτισαν διάσημοι ἀρχιτέκτονες, ἐκεῖ λατρεύεται τώρα ὁ Χριστός. Το ἐρώτημα ὅμως εἶνε· ἐκεῖνος μένει ἆραγε εὐχαριστημένος ἀπό τους ναούς, τα ἄμφια, τα κερια και τα λιβανίσματά μας; Ὁ Χριστός ζητεῖ κάτι παραπάνω ἀπ᾿ ὅλη τη μεγαλοπρέπεια τῶν ἡμερῶν αὐτῶν, ἡ ὁποία ναι μεν δεν εἶνε τελείως ἀπόβλητη ―μέχρι ἑνός ὁρίου―, δεν ἀρκεῖ ὅμως. Παραπάνω ἀπ᾽ ὅλα αὐτά ζητεῖ κάτι ἄλλο. Τί ζητεῖ; Τις καρδιές μας! Θέλει, να ἔχῃ Αὐτός την πρώτη θέσι στην καρδιά μας· θέλει, να ῥυθμίζῃ ὁ νόμος Του την ἀτομική, την οἰκογενειακή, την ἐθνική και την πανανθρώπινη ζωή μας. Και ἐρωτῶ· ἔχει ὁ Χριστός την πρώτη θέσι; Νομίζω ὄχι. Διαπράττουμε και ἐμεῖς δυστυχῶς το ἁμάρτημα τῶν Βηθλεεμιτῶν. Ὅπως ἐκεῖνοι δεν ἄνοιξαν την πόρτα τους στην Παναγία, ἔτσι κ᾽ ἐμεῖς, νέοι Βηθλεεμῖτες στον αἰῶνα μας, δεν θέλουμε ὁ Χριστός ν᾽ ἀποτελῇ το κέντρο και τον ἄξονα τῆς ζωῆς μας, να κατέχῃ την πρώτη θέσι.
Ἀμφιβάλλετε; Παρακολουθῆστε λοιπόν γύρω σας τα πρόσωπα και τις ἐκδηλώσεις τους σήμερα, την ἁγία αὐτή ἡμέρα, και θα βγάλετε συμπέρασμα ἀπό τις συζητήσεις, τις διασκεδάσεις, τα τραγούδια κ.τ.λ.. Ὅ,τι ἀγαπᾷ ὁ ἄνθρωπος, γι᾽ αὐτό μιλάει. Ἐάν λοιπόν στήσετε αὐτί, θ᾽ ἀκούσετε να συζητοῦν ἄλλοι για γάμους συνοικέσια και διαζύγια, ἄλλοι για ἐμπόρια ἐπιχειρήσεις και κέρδη, ἄλλοι για ἀθλητισμό ὁμάδες και ἀγῶνες, ἄλλοι για διασκεδάσεις ταξίδια και ἀγορές, ἄλλοι για πολιτική και κόμματα. Για ὅλα συζητοῦν, για ἕνα δε συζητοῦν· για το Χριστό. Οὔτε λέξι. Σα να μη γεννήθηκε, σα να εἶνε ἄγνωστος, ὁ μέγας ἄγνωστος. Τη λέξι Χριστός προφέρουν ―ἀλλοίμονο― μόνο ὅταν τον βλασφημοῦν!
Ὁ Χριστός μένει ἔξω και ἀπό τα θεσμικά ὄργανα και τα ὁμαδικά ἐνδιαφέροντα. Ἔξω ἀπό τα σπίτια, ὅπου οὔτε προσευχή γίνεται οὔτε λατρεία προσφέρεται οὔτε Εὐαγγέλιο διαβάζεται οὔτε ἀγάπη και ἑνότης τῆς οἰκογενείας ὑπάρχει.
Ἔξω ἀπό τα σχολεῖα, ὅπου τώρα τα παιδιά δε μαθαίνουν ὅπως ἄλλοτε «γράμμα τα σπουδάγματα, τοῦ Θεοῦ τα πράγματα», ἀλλά διδάσκονται θεωρίες ἐξελίξεως, ὅτι ὁ ἄνθρωπος κατάγεται ἀπό το χιμπαντζῆ, ἀπό τα κτήνη. Ἔξω ἀπό τα δικαστήρια, ὅπου παρό τη δική του ἐντολή να μην ὁρκιζώμαστε καθόλου («μη ὀμόσαι ὅλως»–Ματθ. 5,34), πλῆθος χέρια καθημερινῶς παλαμίζουν το Εὐαγγέλιο. Ἔξω ἀκόμα ἀπό τις στρατιωτικές μονάδες, ὅπου ἀξιωματικοί και ὁπλῖτες μέρα και νύχτα βρίζουν τα θεῖα. Ἔξω τέλος ἀπό τη Βουλή τῶν Ἑλλήνων, ὅπου ἡ πρότασι ν᾽ ἀναρτηθῇ στην αἴθουσά της ἡ εἰκόνα Του ἀπορρίφθηκε με εἰρωνικά σχόλια και ὅπου ψηφίζονται νόμοι φανερά ἀντιχριστιανικοί. Και γενικά στον κόσμο ο Χριστός εἶνε ὁ διωγμένος ἀπό τους κρατοῦντας· δεν εἶνε ἀρεστός στα διοικητήρια, τις κυβερνήσεις, τα κοινοβούλια, τους διεθνεῖς ὀργανισμούς. Ἄλλοι ἐπικρατοῦν ἐκεῖ, ἄνθρωποι ἀλαζόνες, κοῦφοι, ἢ και ἐγκληματίες. Για το Χριστό, ὅπως τότε στη Βηθλεέμ, δεν ὑπάρχει θέσι! Μία τέως βασίλισσα τῆς Ὁλλανδίας, ἡ ὁ ποία πριν το τέλος τῆς ζωῆς της πίστεψε στο Χριστό, ἡ Βιλελμίνη, παραιτήθηκε ἀπό το θρόνο, ἀπομονώθηκε κάπου και ἔγραψε ἕνα βιβλίο με θέμα «Ὁ Χριστός ὁ μεγάλος ἄγνωστος τῆς Εὐρώπης». Και ἕνας Γάλλος ἀνθρωπιστής και φίλος τῶν λεπρῶν, ὁ Ραούλ Φολλερώ, ἔγραψε ἄλλο βιβλίο με θέμα «Ἂν αὔριο ὁ Χριστός χτυπήσῃ την πόρτα σας, θα τοῦ ἀνοίξετε;». Και ὅταν προ ἐτῶν κάποιος πρότεινε να τεθῇ στον καταστατικό χάρτη τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν ἡ ῥήτρα ὅτι τα ἀνθρώπινα δικαιώματα στηρίζονται στην θεμελιώδη ἀλήθεια ὅτι ὁ ἄνθρωπος δεν εἶνε βελτιωμένη ἔκδοσι τοῦ κτήνους ἀλλά εἶνε θεῖο δημιούργημα πλασμένο «κατ᾽ εἰκόνα και καθ᾽ ὁμοίωσιν» τοῦ Θεοῦ(Γέν. 1,26), ἡ πρότασις ἀπερρίφθη. Τί δείχνουν αὐτά; ὅτι για το Χριστό ἰσχύει και σήμερα το «οὐκ ἦν τόπος ἐν τῷ καταλύματι», δεν ἔχει θέσι ὁ Χριστός στον κόσμο αὐτόν. Φαινομενικά ἑορτάζουμε μια χριστιανική ἑορτή· στην πραγματικότητα ἑορτάζουμε σαν εἰδωλολάτρες. Ὅσοι πίνουν και παραδίδονται στη μέθη, λατρεύουν το Βάκχο· ὅσοι βουλιάζουν στα σαρκικά πάθη και τον πανσεξουαλισμό, λατρεύουν την Ἀφροδίτη· ὅσοι ἀπορροφῶνται ἀπό το ἐμπόριο και τα λεφτά, λατρεύουν τον κερδῷο Ἑρμῆ. Φτάσαμε στο σημεῖο, ἐνῷ ἄλλοτε ἡ Ἑλλάς περίμενε την ἁγία αὐτή νύκτα, να χτυπήσουν οἱ καμπάνες και να τρέξουν ὅλοι στους ναούς, τώρα οἱ ἄνθρωποι δεν ἑορτάζουν την ἑορτή αὐτή στους ναούς· τρέχουν σε καφφετέριες, σε λέσχες, σε νυκτερινά κέντρα για ρεβεγιόν (σατανικό ἔθιμο), κ᾽ ἐκεῖ ἑορτάζουν με χορούς ἔξαλλους, με μουσική θορυβώδη. Και ἔπειτα λεγόμαστε Χριστιανοί. Δεν εἴμαστε Χριστιανοί, εἴμαστε εἰδωλολάτρες μετά Χριστόν και χειρότερα.
* * *
Ν᾽ ἀπελπιστοῦμε λοιπόν; Ὄχι. Μολονότι γνωρίζουμε ὅτι θα ἔρθουν χρόνια χειρότερα, μολονότι ὡρισμένοι λένε ὅτι ἦρθε ὁ ἀντίχριστος ―κ᾽ ἐγώ παραδέχομαι ὅτι ἀκούγονται τα βήματά του και βρισκόμαστε στην τροχιά τοῦ ἀντιχρίστου―, μολονότι ἔρχεται ὁ Ἁρμαγεδών τῆς Ἀποκαλύψεως(16,16), ἕνα εἶνε βέβαιο· ὅτι παρ᾿ ὅλα αὐτά θα ἔρθῃ ἡμέρα κατά την ὁποία θα λάμψῃ πάλι στον κόσμο το ἄστρο τῆς Βηθλεέμ με μία λάμψι μοναδική· και τότε λαοί και ἔθνη, Ἀνατολὴ και Δύσις, Βορρᾶς και Νότος, θα βροῦν το σωστό το δρόμο, που χάραξε ὁ Χριστός, και σαν τους μάγους θα ἔρθουν ὅλοι στη φάτνη, να προσκυνήσουν Ἰησοῦν τον Ναζωραῖο· ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε και ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τους αἰῶνας· ἀμήν.
(†) Μακαριστός Επίσκοπος Φλωρίνης, Αὐγουστῖνος Καντιώτης
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ιερό ναό του Ἁγιου Παντελεήμονος Φλωρίνης την 25-12-1986.